Μετά την επιτυχημένη πορεία της έκθεσης «Rodchenko & Popova: Defining Constructivism», στην Tate Modern, στο Λονδίνο –η επισκεψιμότητα ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες των διοργανωτών με περισσότερους από 102.155 επισκέπτες, ενώ και ο βρετανικός Τύπος (Guardian,The Independent, The Times, Evening Standard)έγραψε εξαιρετικές κριτικές- η έκθεση θα παρουσιαστεί και στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης από 24 Ιουνίου- 20 Σεπτεμβρίου, στους εκθεσιακούς χώρους στη Μονή Λαζαριστών. Επιμελητές της έκθεσης είναι η Margarita Tupitsyn και ο Vicente Todoli. Από ελληνικής πλευράς την επιμέλεια της έκθεσης στο ΚΜΣΤ έχουν η διευθύντρια του ΚΜΣΤ Μαρία Τσαντσάνογλου και η επιμελήτρια του ΚΜΣΤ, Αγγελική Χαριστού.
Η έκθεση παρουσιάζει το έργο δύο εκ των σημαντικότερων καλλιτεχνών της Ρωσικής Πρωτοπορίας, του Aleksandr Rodchenko (1891-1956) και της Liubov Popova (1889-1924). Πρόκειται για ένα μεγάλο εγχείρημα που συγκεντρώνει περίπου 350 πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, κατασκευές, ανακατασκευές, φωτογραφίες και αρχειακό υλικό, με σκοπό εστιάσει και να καταδείξει την πορεία του Κονστρουκτιβισμού μέσω των δύο πρωτοστατών του κινήματος. Παρακολουθώντας την γένεση, τη διαμόρφωση των αρχών του και τις επεκτάσεις του Κονστρουκτιβισμού, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σχέδια για σκηνικά θεάτρου, εξώφυλλα περιοδικών, μοτίβα για υφάσματα και ενδύματα, ενδεικτικά της ένταξης της τέχνης στην παραγωγή και στην καθημερινή ζωή, αλλά και της συμβολής των δύο καλλιτεχνών στην προαγωγή της εικαστικής δημιουργίας της εποχής τους σε πρωτοπορία.
Η Ρωσική Επανάσταση συνοδεύτηκε από μια αξιοπρόσεκτη περίοδο καλλιτεχνικού πειραματισμού γνωστού ως Κονστρουκτιβισμού, που έθεσε ερωτήματα για βασικούς τομείς της τέχνης, αλλά έφερε στο προσκήνιο και ποια θέση πρέπει να έχει η τέχνη στη νέα κοινωνία. Οι εκπρόσωποι του κινήματος δέχτηκαν την πρόκληση της ιδέας των έργων τέχνης ως μοναδικών αγαθών, διερεύνησαν περισσότερο συλλογικούς τρόπους εργασίας και εξέτασαν πως θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στην καθημερινή ζωή μέσω του σχεδίου, της αρχιτεκτονικής, της βιομηχανικής παραγωγής, του θεάτρου και του κινηματογράφου.
Ο Rodchenko, του οποίου η γυναίκα Varvara Stepanova ήταν και η ίδια σπουδαία καλλιτέχνης, ενεργά ασπάστηκε σχεδόν όλες τις εκφάνσεις του κινήματος, από τη διαφήμιση μέχρι τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο. Τα επιτεύγματα της Popova στη ζωγραφική, στο θέατρο, τη γραφιστική και στο σχέδιο υφασμάτων συνέβησαν παρά την κλονισμένη υγεία της και την προσωπική της τραγωδία –ο άντρας της πέθανε από τύφο το 1919, και η ίδια πέρασε ένα χρόνο προσπαθώντας να αναρρώσει. Πέθανε μόλις πέντε χρόνια αργότερα και αυτή και ο γιος της από οστρακιά.
Οι εκπρόσωποι του Κονστρουκτιβισμού συνέκριναν τον καλλιτέχνη μ’ ένα μηχανικό, που διευθετεί υλικά με επιστημονικό και αντικειμενικό τρόπο και παράγει έργα τέχνης με την ίδια λογική, όποιος οποιοδήποτε άλλο κατασκευασμένο αντικείμενο. Στη θεωρία ήταν μια τέχνη που υπερέβαινε τις διαφορές των δυο φύλων. Η ισότητα των δυο φύλων ήταν μια βασική κομουνιστική αρχή και αυτή ήταν μια από τις περιόδους της ιστορίας, όπου οι γυναίκες καλλιτέχνιδες αξιολογούνταν ως εξίσου σημαντικές με τους άντρες ομόλογούς τους.
Πιο συγκεκριμένα, πάντως, οι επισκέπτες της έκθεσης θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν 350 έργα, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται καμβάδες από τη σειρά των «Ζωγραφικών Αρχιτεκτονημάτων» της Popova (1917-1919), κινηματογραφικές αφίσες, κοστούμια και σκηνικά του Rodchenko. Ενδεικτικά αναφέρονται οι αφίσες για την κλασική ταινία «Το Θωρηκτό Ποτέμκιν» σε σκηνοθεσία Σεργκέϊ Αϊζενστάιν το 1925.
Εξέχουσα θέση στην έκθεση έχουν τα έργα των δυο καλλιτεχνών που είχαν παρουσιαστεί στην ιστορική έκθεση του 1921 με τίτλο "5 x 5 = 25" και για την οποία οι δυο καλλιτέχνες συνεργάστηκαν με τους συναδέλφους Aleksandra Ekster, Aleksandr Vesnin and Varvara Stepanova. Μεταξύ των έργων αυτών είναι και τα διάσημα μονοχρωματικά ζωγραφικά έργα του Rodchenko «Καθαρό Κόκκινο Χρώμα», «Καθαρό Κίτρινο Χρώμα» και «Καθαρό Μπλε Χρώμα». Η έκθεση αποτελείται από μοναδικά έργα της περιόδου της ρωσικής πρωτοπορίας και συμμετέχουν 15 φορείς απ’ όλο τον κόσμο. Το Κ.Μ.Σ.Τ. συμμετέχει με 60 έργα, σχέδια και αρχειακό υλικό από τη συλλογή Κωστάκη και πρόκειται για την μεγαλύτερη συμμετοχή στην έκθεση.
Η διευθύντρια του Κ.Μ.Σ.Τ., Μαρία Τσαντσάνογλου εξηγώντας για το έργο των δυο αυτών καλλιτεχνών αναφέρει: «Τα έργα των Liubov’ Popova και Aleksandr Rodchenko μπορεί να θεωρηθούν ως διαφορετικές συλλογές μέσα στην κυρίως συλλογή Κωστάκη. Ο Κωστάκης απέκτησε τα έργα της Popova σχεδόν αποκλειστικά από την οικογένειά της και ειδικά από τον αδερφό της Pavel Sergeevich και το θετό γιό του. Ο Κωστάκης διηγείται πως ο Pavel Sergeevich δέχτηκε να του πουλήσει ότι είχε στην κατοχή του εκτός από ένα μικρό πίνακα που κράτησε ως ενθύμιο από την αδερφή του. Ο ίδιος πρότεινε στον Κωστάκη να επισκεφτεί το θετό γιό του στην πόλη Zvenigorod, όπου σ ‘ένα καλά διατηρημένο σπίτι με κήπο ανακάλυψε πολλά έργα με πιο σημαντικό το Painterly Architectonics του 1921. Σύμφωνα με τον Κωστάκη το έργο ήταν … καρφωμένο στο παράθυρο της αποθήκης για να προστατεύονται από τη βροχή. Ο ιδιοκτήτης δέχτηκε να το πουλήσει αν ο Κωστάκης το αντικαθιστούσε μ’ ένα παράθυρο. Τα περισσότερα από 200 έργα της Popova επιτρέπουν σε κάποιον να παρακολουθήσει τη διαδρομή και την εξέλιξη μια σπουδαίας καλλιτέχνιδας, που αν και πέθανε σε νεαρή ηλικία, ταξίδεψε όλο το μονοπάτι από το Συμβολισμό στον Κυβο-Φουτουρισμό, Σουπρεματισμό, Κονστρουκτιβισμό και Τέχνη στην Παραγωγή».
Η ίδια σχετικά με τον Aleksandr Rodchenko συμπληρώνει: «Η συλλογή των πινάκων και σχεδίων του Aleksandr Rodchenko που χρονολογούνται πριν και από το 1921 είναι εξαιρετικής σημασίας. Το 1921, ο Rodchenko «αποκήρυξε» τη ζωγραφική και στράφηκε στη φωτογραφία. Η προηγούμενη ζωγραφική του περίοδος εκπροσωπείται επάξια σήμερα, χάρη στον Κωστάκη, στη συλλογή του ΚΜΣΤ. Ο Κωστάκης ανατρέχοντας στη συνάντηση του με τον Rodchenko θυμάται ότι ήταν μια περίοδος που κανείς δεν τον σκεφτόταν ως ζωγράφο. Όλοι τον θεωρούσαν ένα σπουδαίο φωτογράφο και είχαν ξεχάσει τη σχέση του με τη ζωγραφική
Ο ίδιος θυμάται πως απέκτησε μια από τη μοναδικές κρεμαστές οβάλ κατασκευές του, την οποία το MoMA αργότερα αγόρασε από το συλλέκτη και η οποία βρίσκεται τώρα στη Νέα Υόρκη: «Κάπου στα 1950 ρώτησα το Rodchenko τι απέγιναν οι κατασκευές του. Δεν έδωσε μια σαφή απάντηση παρά είπε «Νομίζω ότι υπάρχει μια από αυτές κάπου εδώ. Ανέβα επάνω και δες». Έτσι πήρα μια σκάλα και σκαρφάλωσα πάνω. Κάτω από τόνους σκόνης και αμέτρητα χαρτιά και περιοδικά στη μέση αυτής της ακαταστασίας βρίσκονταν μια οβάλ κρεμαστή κατασκευή σε κομμάτια. Και ο Rodchenko που είπε «Πάρτην εσύ θα βρεις ένα ασφαλέστερο μέρος γι’ αυτήν». Και είχε δίκιο. Η κατασκευή βρήκε το δρόμο της στο MOMA, όταν ο Κωστάκης ήταν άρρωστος. Και την πούλησε κάπου, που ήξερε ότι παραμείνει ασφαλής».
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη συνέχεια η έκθεση θα ταξιδέψει στην Πινακοθήκη Reina Sofia, στη Μαδρίτη (19 Οκτωβρίου 2009 – 31 Ιανουαρίου 2010.
Δημοσιεύματα- κριτικές
Evening Standard - Ben Lewis
“Έκθεση της εβδομάδας: Στο παράξενο ζευγάρι που άλλαξε την εικόνα της Ρωσίας μετά την επανάσταση του 1917 εστιάζει η συναρπαστική και διαχρονική έκθεση […] Προβλέπω ότι τους επόμενους μήνες πολλές ομοιότητες θα προκύψουν ανάμεσα στο δικό μας κόσμο και αυτών των Rodchenko & Popova […] Λίγοι από εμάς σκέφτονται έτσι και σε αντίθεση με του Κονστρουκτιβιστές δεν έχουμε πάρει τους δρόμους. Αλλά αν μέχρι να κλείσει η έκθεση οι τράπεζες έχουν πάρει τα σπίτια χιλιάδων ανθρώπων τότε θα υπάρχει παράλληλο. Και τότε θα ψάχνουμε καλλιτέχνες, όπως οι Rodchenko & Popova για να επανεφεύρουν την τέχνη για μας ή τουλάχιστον να ζωγραφίσουν τα συνθήματα στα μπάνερ”
Independent Life- Τom Lubbock
“Η επανάσταση χτυπά ξανά: ”Το κουνστρουκτιβιστικό στιλ των Rodchenko & Popova ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του 20ου αιώνα της τέχνης […] Η έκθεση της Tate Modern δίνει έμφαση σε ελπίδες και σχέδια και όχι σε αποτυχίες και δυσκολίες […] Μακάρι να είναι πολλά τα χρόνια της τέχνης της Προλεταριακής Επανάστασης».
Independent on Sunday- Charles Darwent
“Οι αρχιτέκτονες που ξεκίνησαν μια επανάσταση: ‘Είτε κάντε σπίτια είτε τέχνη, αλλά όχι και τα δυο’ ισχυρίστηκε ένας κριτικός. Αλλά αυτοί οι πρωτοπόροι Ρώσοι άνοιξαν το δρόμο για τον Γουόρχολ”
Herald Tribune – Alice Rawsthorn
“Ο απόηχος του Σοβιετικού Κονστρουκτιβισμού: Μια ανθεκτική κληρονομιά στη Δύση»
Sunday Times- Waldemar Januszczak
“Rodchenko & Popova δρομολόγησαν την πιο ταχεία και απολαυστική επανάσταση στην ιστορία της τέχνης. Η έκθεση αυτή καταφέρνει να είναι τελείως πλημμυρισμένη από κόσμο , αλλά και όσο καλά οργανωμένη χρειάζεται. Είναι ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα”
The Guardian- Adrian Searle
«Πυροδότησαν μια επανάσταση στη Ρωσική Τέχνη, γεμάτη ενέργεια και πνεύμα […]
Η έκθεση στην Tate Modern «συλλαμβάνει» την ατμόσφαιρα που επικρατούσε».
INFO
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Κολοκοτρώνη 21, Σταυρούπολη 56430, Θεσσαλονίκη
Τ: 2310 589140-1 & 3, F: 2310 600123
www.greekstatemuseum.com, info@greekstatemuseum.com
Rodchenko & Popova: Ορίζοντας τον Κονστρουκτιβισμό
Rodchenko & Popova: Defining Constructivism»
Έργα από τη συλλογή Κωστάκη
Εγκαίνια: 24 Ιουνίου 2009
Διάρκεια έκθεσης: μέχρι 20 Σεπτεμβρίου 2009
Επιμελητές: Margarita Tupitsyn & Vicente Todoli / από ελληνικής πλευράς την επιμέλεια της έκθεσης στο ΚΜΣΤ έχουν η διευθύντρια του ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου και η επιμελήτρια του ΚΜΣΤ, Αγγελική Χαριστού.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου