Πού ξεκινάει και που σταματάει το κιτς σήμερα; Ποιοι βάζουν τα όρια και τι μπορεί να χωρέσει ο ορισμός αυτής της λέξης; Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης σε μια συνεργασία με το δωρεάν διανεμόμενο περιοδικό «Παράλλαξη» δίνει βήμα στις απαντήσεις του κοινού. Απαντήσεις, όπως αυτές προέκυψαν μέσα από τις συμμετοχές του ομώνυμου διαγωνισμού φωτογραφίας που διοργάνωσε το περιοδικό και που θα παρουσιάζονται από τις 15 Απριλίου στο Κ.Σ.Τ.Θ., στην Αποθήκη Β1, στο λιμάνι.
Πιο συγκεκριμένα, τo Kitsch σήμερα και η παρουσία του στη ζωή μας αποτέλεσε την πρόκληση για ένα φωτογραφικό διαγωνισμό που οργάνωσε η «Παράλλαξη» καλώντας τους αναγνώστες της να φωτογραφίσουν ό,τι πληγώνει την αισθητική τους. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας πάνω στην κακογουστιά εντοπίστηκαν παντού: Στους δρόμους, τις βιτρίνες, τα κτίρια, τις εκκλησίες, ακόμη και μέσα στο ίδιο μας το καθιστικό. Η «Παράλλαξη» επιλέγει τις 100 καλύτερες εικόνες και τις εκθέτει σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης. Αυτό τον εξωφρενικό και ταυτόχρονα αντιπροσωπευτικό καθρέφτη της ελληνική πραγματικότητας του σήμερα έρχονται να συμπληρώσουν τα αντικείμενα από τις συλλογές κιτς των Χρήστου Καλού και Κλειούς Τανταλίδου, τα οποία θα εκτεθούν επίσης στον χώρο.
Ποια είναι η πιο εξωφρενικά κιτς εικόνα απ’ όλες αυτές με τις οποίες θα έρθει αντιμέτωπο το κοινό στην έκθεση; Το ίδιο καλείται να ψηφίσει και να βραβεύσει τις πέντε από αυτές.
Ανατρέχοντας στις απαρχές του κιτς, η διευθύντρια του Κ.Σ.Τ.Θ, Συραγώ Τσιάρα εξηγεί: «Το κιτς ως πολιτισμικό φαινόμενο αναδύεται στη βιομηχανική δύση παράλληλα με την τέχνη της πρωτοπορίας. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό του μοντερνισμού, Clement Greenberg, ο γερμανικής καταγωγής όρος Kitsch που προέρχεται ενδεχομένως από το ρήμα verkitschen (φτηναίνω) αναφέρεται σε πολλαπλές εκφάνσεις της μαζικής κουλτούρας όπως η τέχνη των χρωμολιθογραφιών, τα εικονογραφημένα λαϊκά αναγνώσματα, η ελαφρολαϊκή μουσική, τα κινούμενα σχέδια, οι χολιγουντιανές ταινίες, οι εμπορικές διαφημίσεις και συνδέεται με την εισαγωγή της καθολικής εγγραματοσύνης». Η ίδια διευκρινίζει: «Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μαζικής εξάπλωσης του κιτς στις αστικές κοινωνίες του 20ού αιώνα; Η διεισδυτική ανάλυση του Γκρίνμπεργκ παραμένει χρήσιμη και σήμερα: Το κιτς είναι μηχανικό και λειτουργεί με συνταγές. Το κιτς είναι η κατ’ εξουσιοδότηση εμπειρία και η πλαστή αίσθηση.Το κιτς αλλάζει σύμφωνα με τον συρμό αλλά παραμένει πάντοτε το ίδιο. Το κιτς είναι η επιτομή όλων όσα είναι κίβδηλα στη σύγχρονη ζωή.
Ο Μίλαν Κούντερα, εξάλλου στο βιβλίο του «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», αναφέρει: «…το κιτς αποκλείει από το οπτικό του πεδίο, όλα όσα ουσιαστικά απαράδεκτα αποκλείει η ανθρώπινη φύση…αναφέρεται σε εικόνες - κλειδιά, βαθιά αγκυροβολημένες στη μνήμη των ανθρώπων. Το κιτς είναι το αισθητικό ιδεώδες όλων των πολιτικών, όλων των κομμάτων και όλων των πολιτικών κινημάτων. Ό,τι παρενοχλεί το κιτς εξοστρακίζεται από τη ζωή: κάθε εκδήλωση ατομικισμού, κάθε σκεπτικισμός…ο αντίπαλος του ολοκληρωτικού κιτς είναι ο άνθρωπος που θέτει ερωτήσεις…όποια και αν είναι η περιφρόνηση που μας εμπνέει, το κιτς είναι μέρος της ανθρώπινης μοίρας».
*Clement Greenberg, Τέχνη και Πολιτισμός, μετάφραση – επιμέλεια: Νίκος Δασκαλοθανάσης, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2007
Πιο συγκεκριμένα, τo Kitsch σήμερα και η παρουσία του στη ζωή μας αποτέλεσε την πρόκληση για ένα φωτογραφικό διαγωνισμό που οργάνωσε η «Παράλλαξη» καλώντας τους αναγνώστες της να φωτογραφίσουν ό,τι πληγώνει την αισθητική τους. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας πάνω στην κακογουστιά εντοπίστηκαν παντού: Στους δρόμους, τις βιτρίνες, τα κτίρια, τις εκκλησίες, ακόμη και μέσα στο ίδιο μας το καθιστικό. Η «Παράλλαξη» επιλέγει τις 100 καλύτερες εικόνες και τις εκθέτει σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης. Αυτό τον εξωφρενικό και ταυτόχρονα αντιπροσωπευτικό καθρέφτη της ελληνική πραγματικότητας του σήμερα έρχονται να συμπληρώσουν τα αντικείμενα από τις συλλογές κιτς των Χρήστου Καλού και Κλειούς Τανταλίδου, τα οποία θα εκτεθούν επίσης στον χώρο.
Ποια είναι η πιο εξωφρενικά κιτς εικόνα απ’ όλες αυτές με τις οποίες θα έρθει αντιμέτωπο το κοινό στην έκθεση; Το ίδιο καλείται να ψηφίσει και να βραβεύσει τις πέντε από αυτές.
Ανατρέχοντας στις απαρχές του κιτς, η διευθύντρια του Κ.Σ.Τ.Θ, Συραγώ Τσιάρα εξηγεί: «Το κιτς ως πολιτισμικό φαινόμενο αναδύεται στη βιομηχανική δύση παράλληλα με την τέχνη της πρωτοπορίας. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ιστορικό του μοντερνισμού, Clement Greenberg, ο γερμανικής καταγωγής όρος Kitsch που προέρχεται ενδεχομένως από το ρήμα verkitschen (φτηναίνω) αναφέρεται σε πολλαπλές εκφάνσεις της μαζικής κουλτούρας όπως η τέχνη των χρωμολιθογραφιών, τα εικονογραφημένα λαϊκά αναγνώσματα, η ελαφρολαϊκή μουσική, τα κινούμενα σχέδια, οι χολιγουντιανές ταινίες, οι εμπορικές διαφημίσεις και συνδέεται με την εισαγωγή της καθολικής εγγραματοσύνης». Η ίδια διευκρινίζει: «Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της μαζικής εξάπλωσης του κιτς στις αστικές κοινωνίες του 20ού αιώνα; Η διεισδυτική ανάλυση του Γκρίνμπεργκ παραμένει χρήσιμη και σήμερα: Το κιτς είναι μηχανικό και λειτουργεί με συνταγές. Το κιτς είναι η κατ’ εξουσιοδότηση εμπειρία και η πλαστή αίσθηση.Το κιτς αλλάζει σύμφωνα με τον συρμό αλλά παραμένει πάντοτε το ίδιο. Το κιτς είναι η επιτομή όλων όσα είναι κίβδηλα στη σύγχρονη ζωή.
Ο Μίλαν Κούντερα, εξάλλου στο βιβλίο του «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», αναφέρει: «…το κιτς αποκλείει από το οπτικό του πεδίο, όλα όσα ουσιαστικά απαράδεκτα αποκλείει η ανθρώπινη φύση…αναφέρεται σε εικόνες - κλειδιά, βαθιά αγκυροβολημένες στη μνήμη των ανθρώπων. Το κιτς είναι το αισθητικό ιδεώδες όλων των πολιτικών, όλων των κομμάτων και όλων των πολιτικών κινημάτων. Ό,τι παρενοχλεί το κιτς εξοστρακίζεται από τη ζωή: κάθε εκδήλωση ατομικισμού, κάθε σκεπτικισμός…ο αντίπαλος του ολοκληρωτικού κιτς είναι ο άνθρωπος που θέτει ερωτήσεις…όποια και αν είναι η περιφρόνηση που μας εμπνέει, το κιτς είναι μέρος της ανθρώπινης μοίρας».
*Clement Greenberg, Τέχνη και Πολιτισμός, μετάφραση – επιμέλεια: Νίκος Δασκαλοθανάσης, εκδόσεις Νεφέλη, Αθήνα 2007
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου